Wat is decubitus?

Medische naam voor doorligwonden en doorligplekken

Jaarlijks krijgen duizenden mensen doorligwonden (medische naam: Decubitus). Decubitus ontstaat voornamelijk door vervorming en beknelling van de bovenste huidlaag. Dit kan het gevolg zijn van druk, bijvoorbeeld door langdurig in dezelfde houding liggen of zitten. Maar ook door wrijving (afschuifkrachten), bijvoorbeeld als iemand langere tijd in een halve zithouding in bed zit. Het gevolg van de beknelling is dat bloedvaten worden dichtgeduwd. Daardoor ontstaat zuurstofgebrek in sommige delen van de huid en het weefsel daaronder. Het gevolg is dat cellen afsterven en rode plekken, blaren en diepere wonden kunnen ontstaan.

Behalve druk en wrijving, zijn ook temperatuur, vochtigheid en ventilatie belangrijke factoren die van invloed zijn op het ontstaan van decubitus. Deze factoren samen noemen we het microklimaat. De zaken waar het lichaam mee in aanraking komt, dus de kleding, beddengoed, matrassen en kussens, etc. beïnvloeden deze factoren sterk. De juiste keuze van materialen en verzorging kan daardoor het ontstaan van doorligwonden vertragen of zelfs voorkomen.

Er zijn verschillende gradaties van decubitus. De lichtste mate van decubitus betreft roodheid van de huid en wordt niet altijd direct als decubitus herkend. Het is echter belangrijk om, bij verhoogd risico op doorliggen, de huid regelmatig op roodheid te controleren. In deze eerste fase kan door ingrijpen, erger voorkomen worden!

Voornaamste doorligplekken

Decubitus komt vooral voor op plekken van het lichaam waar het bot zich direct onder de oppervlakte van de huid bevindt, dus zonder een vetlaag ertussen. Deze plekken zijn bijvoorbeeld het sacrum (stuitje), achterhoofd, hielen en ellebogen.

Op andere plaatsten zorgt het onderliggende vet, de zogenaamde subcutane vetlaag, ervoor dat de druk enigszins verdeeld wordt. De vetlaag werkt dan als een extra kussen dat de druk op de huid kan verdelen. Afhankelijk van de houding van de persoon, ontstaan doorligwonden regelmatig op een aantal van deze risico gebieden. Deze plekken zijn weergegeven in de figuur.